Қала мен дала арасында: жылқы шаруашылығын, көкпар жане де басқа ат ойындарын жаңғырту нарративтері

Аңдатпа

Соңғы жылдары Қазақстанда жылқы малының басы аса қарқынмен өсуде, үйірлеп жылқы өсіру және байлап бағу сияқты жылқы шаруашылығының түрлері белсенді дамып келеді. Ықылым заманнан бері жылқы шаруашылығы, әсіресе үйірлеп жылқы өсіру дала өмірінің, кеңістікті ұйымдастырудың айрықша еркшелігі болды және қоғамдағы иерархияны құру процестерін көрсетті. Сонымен бірге отырықшы өмір — қала — және көшпелі дала өмірі арасында шиеленіс пен комплементарлық аймағы әр уақытта болған, оның бейнесі — табындар тірі пассионарлық күш ретінде, байлық пен аумақты бақылаудың нышаны ретінде болған. Бұл мақала «постколониалдық және деколониалдық бұрылыстар» рухында жылқы шаруашылығын жандандыру нарративтеріне арналған. Ол жылқы шаруашылығының жандануын Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін адамдарда пайда болған «деколониалдық опция» ретінде қарастырады. Көптеген ақпарат берушілер жылқы шаруашылығын ұлттық дәстүрмен байланыстырады және өздерін ата-баба дәстүрінің «жалғастырушылары» деп санайды. Алайда, бүгінгі жылқы шаруашылығы — бұл дәстүрді жаңа жағдайда қайта жаңғырту және қайта ойлап табу, бұл табындардың көлемінде де, өндіріс форматында да көрінеді: егер бұрын жылқы өзі құндылық болса, енді жылқы шаруашылығы қызметтері немесе өнімдері — жылқы еті, қымыз құндылық болып табылады. Дегенмен, бизнес түріндегі айқын мағынадан басқа, жылқы шаруашылығымен айналысу және көкпарға қатысу адамдарға дәстүр туралы риторика мен пікірталасқа қатысуға, сондай-ақ «дәстүрді сақтаушылары» сынды қосымша беделге ие болуға мүмкіндік береді.